Voor het eerst sinds lange tijd zijn we weer eens een weekendje weg met zijn tweeën en in de auto bekruipt ons een echt vakantiegevoel. We beginnen met een dagje in Rhenen. Als we er bijna zijn, duiken overal langs de weg fruitstalletjes op. Kersen, aardbeien, pruimen… Overal kun je proeven van de Betuwe. Dan zie ik de toren van de Cunerakerk opdoemen. Daarmee is meteen wel zo’n beetje alles gezegd wat ik over Rhenen weet. Daar moet verandering in komen! Daarom beginnen we onze dag in Stadsmuseum Rhenen en gaan we ’s middag een wandeling op de Grebbeberg maken. We hebben er zin in!
- Hier kun je slapen bij de boer in de provincie Utrecht
- Deze gidsen wijzen je de weg naar de mooiste plekjes en routes in Utrecht
- Voordelig weg in Nederland? Kijk hier!
Stadsmuseum Rhenen
Stadsmuseum Rhenen blijkt een perfect startpunt voor een dagje of weekendje weg in dit zuidoostelijke puntje van de regio Utrecht, dat wordt omgeven door Gelderland. Alleen al omdat achter het museum een heerlijk terras schuil blijkt te gaan, met een fonteintje met lavendel eromheen en gezellige tafeltjes onder grote parasols. Hier staat de koffie altijd klaar – met een Cunerakoekje erbij. Wie Cunera precies was, daar zullen we snel genoeg achter komen.
Vanaf dit fijne terras bekijken we alvast het gebouw waarin Stadsmuseum Rhenen gevestigd is. Een betere locatie is er niet: dit is het Oude Raadhuis van Rhenen. Hier zijn huwelijken gesloten en gebeurt dat nog steeds. Er zijn gevangenen in de kelder in bewaring gesteld, er is rechtgesproken en de burgemeester liet er speciaal een raampje aanbrengen om vanuit zijn werkkamer de kerkklok te kunnen zien. Kortom: alleen het gebouw al vertelt verhalen.
Direct naast het Oude Raadhuis staat de Cunerakerk – een enorme kerk voor een plaats die je niet echt als een grote stad kunt bestempelen. Aan de andere kant van het stadsmuseum, dat trouwens ook de VVV van Rhenen huisvest, staan langs de kleine straatjes flinke restanten van de oude stadsmuren van Rhenen. Als je meer wilt weten van de geschiedenis van Rhenen, zit je hier dus helemaal goed.
Schatten, strijd en schoonheid
We gaan naar binnen. Stadsmuseum Rhenen is verdeeld in drie gedeeltes met drie thema’s: schatten, strijd en schoonheid.
We beginnen bij de schatten die hier in de bodem zijn gevonden. Ze vertellen over het lange verleden van Rhenen. Rhenen is namelijk een van de vroegst bewoonde plekken van Nederland. Dat heeft te maken met de locatie van deze plek. De ligging aan de rivier de Rijn (handig voor handel en transport), de extra hoogte die de zuidoostelijke punt van de Utrechtse Heuvelrug met zich meebrengt (een strategisch voordeel) en de nabijheid van vruchtbare grond waar voedsel kan groeien maakten dit gebied al vroeg aantrekkelijk. In het museum zijn onder andere vondsten te zien uit de grootste Merovingische grafvelden van West-Europa, die hier bij Rhenen en Elst zijn aangetroffen.
De Heilige Cunera
Een ander belangrijke aantrekkingskracht van Rhenen was de legende van de Heilige Cunera. Het verhaal gaat dat haar gezelschap, op de terugweg van een pelgrimage naar Rome waaraan ze in het jaar 337 begon, werd overvallen door de Vandalen. Cunera werd als enige gered door ene heer Radboud (‘Koning van de Rijn’), die haar meenam naar Rhenen. Daar werd ze dankzij haar weldaden erg geliefd onder het volk. Radboud liet haar zelfs op de sleutels van de stad passen als hij van huis was. De vrouw van Radboud kon dit alles minder waarderen en wurgde Cunera.
Dit verhaal was de perfecte basis om in de middeleeuwen van Rhenen een soort toeristische trekpleister te maken. Als bedevaartsoord zou de stad veel pelgrims kunnen aantrekken, die dan weer de kas zouden kunnen spekken door aflaten te kopen. Dat lukte: Rhenen werd een bedevaartsoord, de Petruskerk veranderde van naam naar de Cunerakerk en de verering van de Heilige Cunera groeide uit tot een populair volksgeloof. Zo komt het dus dat het niet zo heel grote Rhenen een Cunerakerk heeft die van heinde en verre te zien is – en dat je in het museum nog steeds een Cunerakoekje bij de koffie krijgt.
Militair verleden
In de recentere geschiedenis was Rhenen heel belangrijk in militair opzicht. De Grebbeberg en de Grebbelinie (een waterlinie in de Gelderse Vallei tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe) speelden een belangrijke rol in bijvoorbeeld de 80-jarige oorlog tegen Spanje, de Franse overheersing van Nederland, en aan het begin en einde van de Tweede Wereldoorlog.
In Stadsmuseum Rhenen kom je indrukwekkende verhalen tegen over die gevechten. Over pech, zoals toen de Fransen zomaar de waterlinie konden oversteken omdat deze was dichtgevroren. Over moed, zoals de bevelhebber die bij de inval van de Duitsers weigerde op te geven, zijn manschappen vrij liet om te vluchten maar zelf het vijandelijke vuur tegemoet liep, en over verdriet, zoals bij de eigenaar van het nabijgelegen Ouwehands Dierenpark, die zijn eigen wilde dieren moest afschieten om te voorkomen dat ze zouden gaan rondzwerven als de omheiningen van hun verblijven zouden sneuvelen in de oorlog.
Moois in Rhenen
Maar er is ook veel moois te zien in Rhenen. Ooit stond er zelfs een compleet zomerpaleis. Dat is helaas niet bewaard gebleven, maar het museum heeft wel een maquette. Nu staan Rhenen, de Grebbeberg, de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei vooral bekend om het natuurschoon. Je kunt er heerlijk wandelen, fietsen en kanovaren. Op de bovenste verdieping van het museum zijn schilderijen te zien van het mooie Rhenen en de omliggende natuur, maar ook bijvoorbeeld een grappige poster van Ouwehands Dierenpark (“Laat de dieren ook eens lachen!”). De drie kunstenaars van het jaar die in Rhenen elk jaar worden verkozen, krijgen hier ook altijd een plekje.
De Cuneratoren beklimmen
Na ons bezoek aan het museum hadden we erg veel geluk. We mochten namelijk de Cuneratoren beklimmen. Op dit moment is dit nog maar zeer beperkt mogelijk. Het is boven namelijk onmogelijk om op de smalle trappen en omlopen met een groep 1,5 meter afstand te houden. Dat kan eigenlijk alleen met één ‘bubbel’ – één huishouden dus.
De kerk zelf kun je wel bezoeken. Daar is wel voldoende ruimte om afstand te houden. Het volksgeloof rondom Cunera was namelijk zo populair, dat er meer ruimte is gemaakt door het lange stuk van de oorspronkelijke kruiskerk te verbreden tot een hallenkerk. Ook bijzonder aan deze kerk: het doxaal (een afscheiding tussen het middenschip van de kerk en het koor) is door de eeuwen heen behouden gebleven, ondanks branden, beschietingen en andere rampen die de kerk te verduren kreeg. Bovendien is het doxaal in de meeste kerken op een gegeven moment weer weggehaald om de kerk te ‘openen’. Het mag dus best een klein wonder heten dat dit exemplaar behouden is gebleven.
Cuneragilde
Een lid van het Cuneragilde was zo vriendelijk om ons mee te nemen de toren op. We maakten tussenstops op verschillende verdiepingen – gelukkig maar, want het zou mij te veel van het goede zijn om de 298 treden van de wenteltrap naar de omloop op 60 meter hoogte in één keer te doen. Zo kwamen we tijdens de klim van alles te weten over uitleg over de bouw van de toren, de beelden die je aan de buitenkant van de toren kunt zien, de klokken die erin hangen en andere gebeurtenissen die de geschiedenis van de kerk en de toren hebben getekend.
Ik ga het hier niet allemaal navertellen, want dat kunnen de gidsen van het Cuneragilde zelf veel beter dan ik. Ze hebben echt interessante weetjes voor je achter de hand! Op de website van het Cuneragilde kun je zien welke rondleidingen er op dit moment mogelijk zijn. Een aanrader, want voor mij vielen dankzij de toelichting tijdens de rondleiding weer een paar puzzelstukjes in de geschiedenis van deze regio (en van heel Nederland) op hun plek. Het bleek maar weer eens: met een gids zie je altijd meer, ook in kleine dingen die je anders zo voorbij zou zijn gelopen.
En doe je het niet daarvoor, doe het dan voor het uitzicht. Eenmaal boven gekomen kun je bij helder weer kijken tot aan Utrecht, Den Bosch en Nijmegen. Dichterbij zie je natuurlijk de Grebbeberg, de Rijn en het oude centrum van Rhenen, waarin de gids nog allerlei sporen van het verleden kan aanwijzen.
Lunchen aan het water
Wat waren we in één ochtend veel te weten gekomen! Hoogste tijd om alles even te laten bezinken, de benen te laten uitrusten van al het rondlopen en klimmen en plaats te nemen op het terras van Moeke. Onderweg naar Moeke liepen we nog even langs de oude stadsmuren van Rhenen in de Rijnstraat en aan het Keldermanspad.
Misschien ken je Moeke al van een andere vestiging, maar deze Moeke staat op een wel heel mooie plek: aan de Rijn. Vanaf het verhoogde terras kijk je heerlijk uit over het water, waar het voetveer Lienden-Rhenen steeds met een grote slinger naar de overkant vaart. Het is echt zo’n plek waar je de hele middag wel zou kunnen blijven zitten.
Wandeling op de Grebbeberg
Maar dat deden we niet! We wilden namelijk nog heel graag gaan wandelen bij Rhenen. En het eerste waar je dan aan denkt, is wandelen op de Grebbeberg. Zelf kozen wij voor deze wandeling van 9,6 kilometer over de Grebbeberg en de Laarsenberg. Het was duidelijk ‘leg day’, want ook hierin zaten een aantal flinke klimmen.
We parkeerden onze auto bij ’t Paviljoen, boven op de Grebbeberg en vlak bij Ouwehands Dierenpark. Daar staken we de weg over en zagen we al snel hoe hoog we hier zaten: de top van de Grebbeberg is 52 meter hoog. Rechts van het pad loopt de bodem steil naar beneden en op meerdere plekken zijn trappen aangelegd.
In eerste instantie bleven wij nog op de berg, maar toen we na een scherpe bocht in het wandelpad een metalen trap aan de rechterhand zagen, daalden we af naar de Cuneralaan langs het water.
Lange trappen
Na een stuk lopen langs het water kwamen we bij een metalen trap met de uitnodiging “Beklim de Grebbeberg – aantal treden 260”. Dat deden we.
Eenmaal boven duurde het niet lang voordat we bij de Koningstafel waren. Hier keken vorsten vroeger uit over hun landerijen en werden feestmalen in de openlucht gehouden. De ruïne die hier staat, is van een boswachterswoning.
De verhoging waar je tussendoor kunt lopen, is een restant van een ringwalburcht uit de zevende eeuw na Christus.
Hier is ook een mooi uitkijkpunt aangelegd, waar je uitkijkt over de Blauwe Kamer, de Nederrijn en de Betuwe.
Het vlakke stuk van de wandeling, door de Gelderse Vallei, moesten we helaas laten schieten omdat we anders te laat zouden komen om nog in te checken voor onze overnachting. Dus we liepen meteen door naar de bossen op de Laarsenberg. Hier is een reconstructie van een loopgraaf gemaakt, waarvan we er de volgende dag bij het Grebbelinie Bezoekerscentrum meer zouden zien.
Op het laatste stuk van de wandeling wacht je iets heel bijzonders: je kunt hier opeens oog in oog staan met beren en wolven. Gelukkig zitten ze wel achter een hek: het zijn de beren en wolven van Ouwehands Dierenpark.
Niet ver na de ontmoeting met de beren waren we weer terug bij ons vertrekpunt.
Een ander mogelijk startpunt voor wandelen over de Grebbenberg en de Laarsenberg is het militair ereveld Grebbeweg (Grebbeweg 123 in Rhenen). Bij de VVV in Stadsmuseum Rhenen vind je ook wandelroutes.
Dagje of weekendje Rhenen?
Hiermee zat ons dagje Rhenen met een wandeling over de Grebbeberg erop. Wij vonden het een uitstekende combinatie en een mooie kennismaking met de regio Utrecht!
Wil je er een weekendje van maken? Dan kun je natuurlijk blijven slapen en er nog een dagje aan vastknopen. Zelf kozen wij ervoor om onze dag in Rhenen en op de Grebbeberg te combineren met een bezoek aan Renswoude en de Grebbelinie. Alles hierover, inclusief tips voor het diner en je overnachting, lees je in deze blogpost over Renswoude en de Grebbelinie.
Meer in de regio Utrecht
Al met al heeft dit weekend ons wel nieuwsgierig gemaakt naar de regio Utrecht. Zo te zien is er genoeg te doen om er nog heel wat van dit soort fijne weekendjes door te brengen. Dingen die ons bijvoorbeeld leuk lijken, zijn:
- Toeren over de fiets-, wandel- en vaarroutes die hier zijn uitgestippeld (ook leuk om de fiets een keer te verwisselen voor een step of e-chopper)
- Kastelen bezoeken en streekproducten proeven
- Het nieuwe UNESCO-werelderfgoed de Romeinse limes bekijken
- En omdat onze oudste dochter er studeert, zouden we ook zeker de stad Utrecht zelf beter willen leren kennen.
Gauw maar weer eens een weekendje plannen dus!
Wij werden uitgenodigd om Rhenen te bezoeken voor Stralend Nederland.
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
